HOGENT | Onderzoek rond teelt, verwerking & marketing

Give peas a chance! Het PeaPact project focust op de ontwikkeling van een lokale eiwitketen voor de gele erwt. Maar bij veel consumenten is deze erwt helaas nog onbekend. In deze reeks laten we verschillende schakels in de keten van de gele erwt aan het woord: van teelt tot verwerking en producenten. 

HOGENT | Onderzoek rond teelt, verwerking & marketing

Evelien van Bavegem onderzoekt de gele erwt aan HOGENT binnen het onderzoekscentrum AgroFoodNature. Bovendien hebben ze een coördinerende rol in het project PeaPact, dat helemaal draait rond de gele erwt. Met hun onderzoek over de gele erwt, kunnen ze verschillende spelers uit de sector informeren: van landbouwers tot verwerkers van gele erwten. 

Wat voor onderzoek doen jullie bij HOGENT?

HOGENT is trekker van het project PeaPact, wat betekent dat we een coördinerende rol hebben. We onderzoeken of de gele erwt geteeld, verwerkt en verkocht kan worden in België. Om dat te doen, stelden we werkpakketten samen die nut hebben voor landbouwers, verwerkers en voor de producenten van peulvruchtproducten. 

Ten eerste hebben we een werkpakket rond landbouw. We adviseren landbouwers rond de gele erwt, maar we merken dat dat niet altijd evident is. Nochtans is het geen nieuw gewas, de beschermingsmiddelen zijn goedgekeurd en ze kunnen dezelfde machines gebruiken als bij andere akkerteelt. Maar onbekend is onbemind. Veel boeren kennen de voordelen van de gele erwt nog niet, of voelen dat de afzetmarkt er (nog) niet is. 

Ten tweede zetten we in op de verwerking van gele erwten. Zo testen we parameters en verwerkingsmogelijkheden. Het is belangrijk dat de erwten minstens 23% eiwitgehalte hebben. We zien wel dat dat voor Belgische erwten mogelijk is. Er zijn dus al goede rassen beschikbaar, maar natuurlijk kan dat nog verder evolueren. De mogelijkheden om gele erwten te verwerken zijn er, en ze zijn bovendien ook erg interessant. Het enige ‘probleem’ is dat gele erwten moeilijk te pellen zijn op kleine en middelgrote schaal. Op grote schaal, zoals bij verwerkingsbedrijf Cosucra bijvoorbeeld, gaat dat een stuk makkelijker. 

Een derde domein is de vermarkting. Positief is dat er al veel producten zijn waar gele erwt in verwerkt zit: het heeft zijn weg naar de markt dus al gevonden. In sandwiches zit soms zelfs het eiwit van gele erwten, en ook in vleesvervangers is het alom aanwezig. Ten opzichte van andere peulvruchten staat de gele erwt duidelijk op nummer 1. Toch moet er nog een hele weg afgelegd worden om de gemiddelde consument te overtuigen. We hebben marktonderzoek gedaan, en daaruit blijkt dat de meeste mensen niet veel weten over peulvruchten. Zo’n 80% van de bevraagden weet weinig of niks van peulvruchten. Ook hier weer: onbekend is onbemind. Van de mensen die peulvruchten wél kennen, zegt 70% te kiezen voor peulvruchten omdat ze gezond zijn. Nu is het nog een kwestie het product breder bekend te maken, en aan te tonen dat het gezond én lekker is.” 

Waarom zijn jullie zo enthousiast over de gele erwt? 

“De gele erwt is een interessant product: het heeft een goed nutritioneel profiel - het is gezond. Je kan het gebruiken in z’n geheel of als isolaat. Dat wil zeggen dat je slechts een bepaalde component van de gele erwt gaat gebruiken, zoals eiwitten, vezels of zetmeel. Bovendien werd de gele erwt historisch geteeld in Vlaanderen, dus dat geeft een goede indicatie dat het kan terugkomen. Nog een leuk weetje: de gele erwt heeft een bijzonder lage ecologische voetafdruk. Zeker ten opzichte van dierlijke producten, maar ook als je het vergelijkt met andere peulvruchten. Enkel voordelen dus!”

Wat is het verschil met een groene erwt? 

“Een gele erwt is een groene erwt die bij rijping geel is geworden. Nutritioneel gezien zitten ze net iets anders in elkaar, en de gele erwt heeft een hoger eiwitgehalte. Ook visueel gezien heeft de gele erwt de troef dat het een neutrale kleur heeft en dus makkelijk verwerkt kan worden.”

Zijn er ook uitdagingen aan verbonden? 

“Ik denk dat de grote uitdaging erin bestaat om de ziekten en plagen goed te beheersen . Denk aan de afweer van duiven, kevers, schimmels of andere plagen. Op dit moment staan die methodes niet echt op punt voor de gele erwt. Er is nood aan oplossingen, zowel voor bioboeren als voor de conventionele teelt. Op onze ‘Proefhoeve’ bekijken we hoe we middelen slim kunnen inzetten met de juiste dosering, zodat we in elk geval de conventionele boeren kunnen ondersteunen. Bovendien moeten landbouwers uitkijken met mengteelt: als je erwten gaat telen en op hetzelfde perceel tegelijk ook gerst, dan moet je uitkijken met de gluten als allergeen bijvoorbeeld.”

Hoe draagt jullie onderzoek bij tot PeaPact?

Binnen PeaPact zijn er een heleboel spelers actief, die bij ons kunnen aankloppen voor raad en daad.  Landbouwers kunnen bijvoorbeeld advies vragen aan ons over de teelt van de gele erwt, verwerkers kunnen bij ons terecht als ze vragen hebben rond nutritionele factoren - of juist over anti-nutritionele factoren. Dat zijn eigenschappen van de peulvrucht die negatieve effecten kunnen hebben bij de vertering. Als je erwten bijvoorbeeld rauw zou opeten, dan kunnen bepaalde mineralen niet worden opgenomen. Je moet ze dus pellen of verhitten. Zulke informatie is natuurlijk cruciaal bij de verwerking. Op 16 april geven we bijvoorbeeld een webinar voor verwerkende bedrijven over de gele erwt en daar delen we onze kennis. Ook verspreiden we kennis over ons marktonderzoek. Hoe moeten we onze producten eigenlijk in de markt zetten? 

Bovendien is het een meerwaarde dat we niet enkel onderzoek doen, maar dat HOGENT ook onderwijst. Dat wil zeggen dat we onze kennis kunnen delen met studenten. Op die manier kunnen we de keten afdekken op basis van richtingen die ze hier geven, en kunnen we studenten engageren om onze vragen ook zelf te onderzoeken: denk aan voedingstechnologie en marktonderzoek dat ze kunnen uitvoeren. 

Hebben jullie veel geleerd uit het project? 

“Absoluut. We hebben de uitdagingen in de werkpakketten geïdentificeerd. We merkten ook dat de na-oogst een belangrijk onderdeel is: hoe kunnen we de erwten efficiënt pellen, verwerken en zuiver maken, en wat verwacht de industrie? Ook het opzetten van een duurzame, lokale keten met een goede prijs voor de landbouwer is essentieel. In samenwerking met Rikolto gaan we kijken hoe we eerlijke verdienmodellen kunnen opzetten om de keten eerlijk en duurzaam te houden. We hebben veel geleerd, maar we moeten ook nog verdiepen en concretiseren. Daarom doen we ook mee aan PeaPact 2! Onze kennis van het eerste project zetten we verder naar de tweede versie, om dan samenwerkingen te verdiepen en de keten op te schalen. De gele erwt was een nieuw gewas, en de periode van 2 jaar voor PeaPact was uiteindelijk wat kort: je hebt dan maar twee oogstmomenten. Het is nu de bedoeling dat we nog meer onderzoek doen, en dan samenwerkingen opzetten binnen de keten.” 

Wat is jouw favoriete recept met gele erwt?

“Falafelballetjes met gele erwt! Die zijn echt superlekker.” 

Deelenemen aan Peapact

Wil je zelf als landbouwer of als voedingsbedrijf deelnemen aan PeaPact 2? Neem dan zeker contact op met Evelien. De voorwaarde om deel te nemen is simpel: interesse hebben in de gele erwt! Er zijn geen verplichtingen aan verbonden, maar wel veel voordelen: zo kan je leren van goede praktijken van anderen, en je kan in contact komen met afzetkanalen. 

Webinar 

Het PeaPact project werd mogelijk gemaakt met steun van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij in het kader van de eiwitstrategie. Partners zijn HOGENT, Landbouwer Karel Dewaele, Inagro, Bond Beter Leefmilieu, Agrosoft, La vie est belle, De Hobbit, Cosucra en Delifresh. Op 16 april organiseren we een webinar om de resultaten voor te stellen. Inschrijven kan hier.