Waarom veggie burgers de beste belastingverlaging zijn
De Vlaamse regeringsvorming gaat niet zo vlot als gedacht. Het initiële enthousiasme over een snelle formatie na de verkiezingen is gaan liggen. Zal de Vlaamse regering, net zoals zijn Waalse tegenhanger, uitpakken met een grote belastingverlaging? Het lijkt eerder onwaarschijnlijk met het oog op de besparingen die we van Europa de komende jaren opgelegd krijgen. Wat als er een andere, efficiëntere manier was om de koopkracht van de Vlamingen te beschermen? Het antwoord kan weleens liggen in de transformatie van ons voedselsysteem.
Met een kwart van de Vlamingen in financiële moeilijkheden, is de koopkracht vrijwaren een centrale zorg van de onderhandelende partijen. Volgens een studie van het WWF uit 2021 spendeert het gemiddelde Belgische gezin, bestaande uit 2 ouders, 1 adolescent en 1 kind, gemiddeld 172 euro per week aan eten en drinken. In België gaat bijna een kwart daarvan op aan vlees, een productcategorie die aanzienlijk bijdraagt aan de stijgende levenskosten, met prijsstijgingen van 14,1% over twee jaar voor vlees en vis. Onbewerkte eiwitrijke producten zoals bonen, linzen en kikkererwten zijn altijd al een stuk goedkoper geweest dan vlees, maar door recente marktontwikkelingen worden ook bewerkte vleesvervangers, denk hamburgers en worstjes gemaakt van plantaardige eiwitten, steeds goedkoper. Voorlopig lijkt de Vlaming de weg naar meer plantaardig eten echter nog niet te hebben gevonden, zo blijkt uit een recent rapport van het Departement Omgeving en onderzoek uitgevoerd in opdracht van het VLAM. Hoewel volgens het eerste rapport maar liefst 43% van de Vlamingen flexitarisch eet en minstens één dag per week geen vlees of vis consumeert, haalt de Vlaming slechts 42% van zijn eiwitten uit plantaardige producten, wat nog ver af ligt van de 60% die de Vlaamse overheid tegen 2030 voor ogen heeft.
Aan het begin van de voedselketen kan de overheid een antwoord bieden op de vraag van boeren en burgers naar een duurzamer en gezonder voedselsysteem door lokale productie van eiwitrijke gewassen zoals bonen, erwten en soja te stimuleren. Het onderzoeksinstituut ILVO voert al jaren experimenten uit naar lokale kweek van eiwitgewassen voor menselijke consumptie, waarmee innovatieve boeren vandaag al aan de slag gaan. Om de andere landbouwers mee aan boord te krijgen, moet de overheid in de eerste plaats boeren ondersteunen op inhoudelijk, financieel en praktisch vlak. Zo zou het gratis aanbieden van opleidingen voor het planten van deze nieuwe gewassen de boeren de nodige kennis verschaffen. Ook is er te weinig kennis bij de boeren over het feit dat de (nieuwe) eiwitgewassen beter gedijen in een snel veranderend klimaat en zorgen voor een autonomer systeem met verminderde afhankelijkheid van het verdienmodel van de importeur van grondstoffen en veevoer. Toegang tot durfkapitaal zou de risicobereidheid van boeren om met deze nieuwe gewassen aan de slag te laten gaan vergroten. Een door de overheid gestimuleerde ontwikkeling van de gehele waardeketen van alternatieve eiwitgewassen, van veld tot eindproduct, kan de boeren de afzetzekerheid bieden die ze nodig hebben.
Denemarken, bekend voor hun grote densiteit aan varkens in het kleine land, zette zich recent als pionier van de plantaardige voedingssector op de kaart. De Deense overheid reserveerde 168 miljoen euro voor de ontwikkeling van plantaardige alternatieven en de teelt van plantaardig voedsel. Het pakket maakt deel uit van een omvangrijk Deens klimaatakkoord voor voedsel en landbouw, dat door bijna alle partijen in het Deense parlement is goedgekeurd. Het heeft zijn effect niet gemist: varkensboeren gooien het roer volledig om en gaan vleesvervangers produceren. Het kan dus.
Het Belgische bedrijvennetwerk Next Food Chain, opgericht door de VZW’s ProVeg en Bond Beter Leefmilieu, brengt bedrijven uit de alternatieve eiwitsector samen. Het ijvert voor een gelijkaardige overheidsinterventie in Vlaanderen, om ook hier de plantaardige sector een boost te geven en nieuwe kansen en perspectief voor landbouwers te creëren. Door de productie en consumptie van plantaardige eiwitten te stimuleren, kan de nieuwe overheid op twee cruciale verkiezingsthema’s tegelijk een overwinning behalen, namelijk de Vlaming zijn portemonnee en het verduurzamen van ons landbouwsysteem. Een recente enquête van ProVeg toont aan dat het draagvlak er is. Durven de onderhandelende partijen hier nu de vruchten van te plukken?
